1 juni is Internationale Dag Bewustwording van Narcistisch Misbruik. Deze vorm van psychische mishandeling, ook wel dwingende controle genoemd, speelt dikwijls in complexe scheidingen en bij ouderverstoting. Het is lastig te herkennen omdat het zich uit het zicht van familie, de sociale omgeving en de hulpverlening afspeelt. Slachtoffers worden daardoor vaak niet geloofd en raken hun kinderen kwijt omdat de agressor, de ouder ‘in control’, naar buiten toe sociaal wenselijk gedrag vertoont en charmant, attent en zorgzaam overkomt. Zowel mannen als vrouwen kunnen slachtoffer zijn van emotionele en psychische mishandeling.
Het overkwam Hans die tijdens zijn huwelijk regelmatig te maken kreeg met plotselinge en onredelijke woede-uitbarstingen van zijn vrouw. Als ze hem op een dag vol in zijn gezicht slaat en hem met een broodmes wil steken terwijl hij zijn zoontje op de arm heeft, vlucht Hans op zijn sokken het huis uit. Het was winter en het vroor. Huilend, met bloedlip en kind meldt hij zich op het politiebureau een paar straten verderop.
Instanties kijken weg
De vrouw van Hans wordt diezelfde avond aangehouden, maar staat een uur later alweer buiten. Van de politie moeten de kinderen naar haar en Hans moet voor de rust elders slapen. De volgende dag hoort Hans van de politie dat zijn vrouw in een Blijf van Mijn Lijf huis zit, omdat hij haar zou hebben mishandeld. Haar verhaal wordt geloofd en de hulpverlening vindt dat Hans het huis uit moet. Daaraan geeft hij geen gehoor.
Het is het begin van een nachtmerrie. Na de scheiding wordt het gedrag van de ex-vrouw van Hans nog extremer en grilliger. Maar de instanties weigeren de problematiek van de ex-vrouw te onderkennen en blijven haar de hand boven het hoofd houden. Hans raakt zijn kinderen kwijt, wordt gedwongen zinloze rechtszaken te voeren omdat zijn ex-vrouw weigert de beschikkingen na te leven en hij zit een paar dagen in de cel nadat ze een (valse) aangifte deed.
Scheve machtsverhoudingen tussen ex-partners
Dwingende controle wordt ingezet om macht en controle uit te oefenen over de (ex-)partner en uit zich door manipulatie, intimidatie, doelbewust misleiden en ondermijning. Naast het vervreemden van de kinderen van de andere ouder, zijn voorbeelden van het manipulatieve en controlerende gedrag, het (dreigen met) financieel uitkleden, laster verspreiden in de sociale kring of op het werk van de ex-partner en het sluiten van ‘verbondjes’ met bijvoorbeeld hulpverleners of de school van de kinderen. Typerend is ook het paaien van professionals met als doel de andere ouder in diskrediet te brengen.
Psychische mishandeling gaat na een scheiding veelal door
Als Lisa na een uitputtend huwelijk eindelijk de moed heeft haar man te verlaten, weet ze dat het psychische geweld niet zal stoppen. De omgang met haar kinderen verloopt steeds moeizamer doordat haar ex-man haar ouderschap op alle mogelijke manieren ondermijnt. Hij maakt haar continue verwijten dat ze een slechte moeder is en de afspraken over co-ouderschap niet naleeft. Dit vertelt hij ook aan de hulpverlening. Zonder Lisa’s medeweten plaatst hij de kinderen op een andere school bij hem in de buurt en doet een melding bij Veilig Thuis omdat Lisa de kinderen ernstig zou verwaarlozen. De wijkagent die onverwacht poolshoogte komt nemen bij Lisa thuis, neemt het tegenovergestelde waar.
Misleiding ligt op de loer
De kinderen hebben onlangs tegen Lisa gezegd dat ze niet meer naar haar toe willen. Haar zoon van 11 jaar schreef in een brief aan de rechter – in veel te volwassen taal – dat hij ‘afstand doet van zijn moeder’. Ze vreest dat zijn jongere zusje snel zal volgen. Lisa is de wanhoop nabij en kan alleen maar hopen dat de Raad voor de Kinderbescherming en de rechter het misleidende spel van haar ex-man doorzien.
Onwetend over onzichtbaar geweld
Over dit voor de buitenwereld vrijwel onzichtbare geweld bestaat onder professionals nog altijd veel onwetendheid. Ook de mate waarin emotionele en psychische mishandeling voorkomt wordt zwaar onderschat. Uit recent onderzoek (De Ruiter et al., 2020) blijkt dat er bij 99 procent van de ouders in een conflictscheiding gedurende de relatie ooit sprake was van partnergeweld in de vorm van psychische mishandeling. Nadat de relatie is beëindigd gaat het dikwijls door en kan het zelfs verergeren.
Verder lezen?
De (ingekorte) ervaringen van Hans en Lisa komen uit mijn boek Emotioneel gevangen. Daarin lees je naast inzichten over ouderverstoting meer verhalen van ouders die na een scheiding te maken kregen met een ex-partner die het contact met de kinderen frustreert.
Bronnen:
Geef een reactie